Chỉ bằng một cú chạm nhẹ, người ta có thể gọi video cho người thân ở nửa vòng trái đất, đặt khám bệnh, thậm chí mua sắm đủ thứ chỉ trong vài phút. Nhưng với nhiều người lớn tuổi, những người từng viết thư tay bằng bút mực, nghe đài cassette và tra từ điển giấy. Chiếc điện thoại thông minh vẫn là thứ gì đó quá xa lạ và… đáng sợ.
Người cao tuổi còn gặp nhiều khó khăn trong "Thời đại số"
Vì Sao Người Già Cần Biết Sử Dụng Smartphone?
1. Kết nối với con cháu cho dù cách nhau nửa vòng trái đất:
Trong một lớp học công nghệ cộng đồng tại TP.HCM, cụ bà Mai (70 tuổi) sau nhiều lần thực hành cuối cùng đã gọi được video cho cháu nội ở Úc qua Zalo. Khi gương mặt cháu hiện lên rõ mồn một trên màn hình, bà xúc động bật khóc. “Nghe giọng thôi thì chưa đủ, giờ thấy nó cười, thấy phòng nó học… tự nhiên cảm giác như đang ở gần,” bà nói.
Sử dụng smartphone không chỉ là làm chủ một công cụ, mà còn là mở ra một cánh cửa để người lớn tuổi giữ liên lạc với con cháu, duy trì sợi dây kết nối yêu thương và xua tan cảm giác cô đơn.
Người cao tuổi kết nối với gia đình bằng "Công Nghệ Số"
2. Chủ động hơn trong chăm sóc sức khỏe
Các ứng dụng y tế hiện nay như Medpro, eDoctor hay VssID cho phép người lớn tuổi dễ dàng đặt lịch khám bệnh, tra cứu lịch sử khám chữa bệnh, lưu lại chỉ số huyết áp, đường huyết hằng ngày và nhận nhắc nhở uống thuốc đúng giờ. Việc chăm sóc sức khỏe nhờ đó trở nên nhẹ nhàng hơn, không cần giấy bút hay phải ghi nhớ quá nhiều.
Cô Bảy (66 tuổi) chia sẻ: “Tui bị cao huyết áp, ngày xưa phải ghi tay rồi nhớ mang sổ đi khám. Giờ có app, lưu hết, tới viện bác sĩ mở lên là thấy.”
3. Biết công nghệ để tránh bị lừa
Không ít người cao tuổi từng bị gọi điện giả mạo công an, ngân hàng, yêu cầu chuyển tiền gấp. Nhưng khi họ hiểu được cách nhận diện đường link lạ, cách tra cứu số điện thoại đáng tin cậy, và đặc biệt là biết từ chối những yêu cầu cung cấp mã OTP, họ sẽ không còn là “mục tiêu dễ dính bẫy” của các trò lừa đảo công nghệ.
Những Kỹ Năng Cơ Bản Người Già Nên Biết Khi Sử Dụng Smartphone
Làm quen với cảm ứng với khởi đầu từ điều đơn giản nhất:
Ông Năm (68 tuổi) từng mất gần 10 phút để mở khóa điện thoại. Chỉ đến khi thầy giáo trong lớp bảo: “Vuốt tay như mình lật trang sách”, ông mới bật cười và thành công. Với người già, các thao tác chạm, vuốt, giữ, gõ chữ… không hề dễ dàng như chúng ta nghĩ. Nhưng khi được ví von bằng ngôn ngữ gần gũi, họ lại tiếp thu rất nhanh.
Sau đó, các thao tác khác như điều chỉnh độ sáng, bật tắt âm thanh, chuyển bàn phím tiếng Việt có dấu cũng cần được dạy thật chậm rãi, kèm theo thực hành nhiều lần để hình thành thói quen.
Cài đặt và sử dụng ứng dụng thiết yếu
Smartphone không chỉ để gọi điện. Khi người cao tuổi biết dùng Zalo để gọi video, biết mở YouTube để nghe nhạc xưa, biết dùng Google Maps để tìm đường đến bệnh viện, hay mở ứng dụng đặt xe như Grab, Be… thì cuộc sống của họ trở nên tiện lợi và thú vị hơn rất nhiều.
Ngoài ra, các ứng dụng như VNeID để định danh điện tử, Medpro để đặt lịch khám, VssID để xem thông tin BHYT… cũng đang dần trở thành kỹ năng cần thiết trong cuộc sống hiện đại.
Gọi video, nhắn tin gắn kết yêu thương mỗi ngày
Việc hướng dẫn người già gọi video cần được minh họa cụ thể. Thay vì nói “biểu tượng máy quay”, hãy nói: “Cái hình giống máy chụp hình mini đó má, bấm vô là thấy mặt con liền.” Với cách truyền đạt dí dỏm và thân quen, họ không những học được mà còn… thích học.
Nhiều học viên chia sẻ, sau khi biết gọi video, mỗi tối họ đều liên lạc với con cháu, cảm giác như nhà lúc nào cũng đông đúc, ấm áp.
Cuộc sống chủ động và tiện lợi với Mua sắm online và đặt khám bệnh online
Thay vì phải ra tiệm thuốc, chờ con cái đi mua sắm, giờ đây nhiều cụ đã biết mở Shopee, tìm đúng tên sản phẩm, đọc bình luận để yên tâm đặt hàng và chọn thanh toán khi nhận. Việc đặt lịch khám cũng được thực hiện ngay trên điện thoại, chọn ngày, chọn bệnh viện, chọn giờ… tất cả chỉ bằng vài thao tác đã được dạy kỹ. “Lúc đầu thấy khó, ai dè mua lon sữa Ensure còn nhanh hơn chạy ra tiệm,” cụ Tám, 71 tuổi, vui vẻ chia sẻ.
Làm Sao Hướng Dẫn Người Già Học Công Nghệ Hiệu Quả?
Học bằng tay, hiểu bằng lòng
Người lớn tuổi không sợ học họ chỉ sợ bị chê, bị la, và cảm thấy mình “chậm”. Việc dạy họ vì thế cần bắt đầu từ thái độ nhẹ nhàng, thấu hiểu và luôn cổ vũ.
Dự án Công Dân Số Bạc là ví dụ điển hình về mô hình học tập hiệu quả. Thay vì dạy lý thuyết, các bạn trẻ trong dự án trực tiếp cầm tay chỉ từng bước, hướng dẫn bằng lời nói giản dị, không kỹ thuật. Mỗi buổi học chỉ tập trung vào 1 kỹ năng, ví dụ như “Cách gọi video”, “Cách tra bản đồ”, hay “Cách phân biệt tin nhắn giả mạo”.
Khi học viên cảm thấy được tôn trọng, họ sẽ không ngại hỏi, không sợ sai và đó là điều quý giá nhất.
Người cao tuổi hào hứng học những kỹ năng về "Công nghệ số"
Smartphone không chỉ là thiết bị. Với người cao tuổi, nó là công cụ để sống tự lập, để kết nối, để bảo vệ chính mình và để tìm thấy niềm vui mới. Việc giúp người lớn tuổi sử dụng thành thạo smartphone không phải là chuyện “bắt kịp công nghệ”, mà là trao quyền để họ sống trọn vẹn hơn trong xã hội hiện đại.
Mỗi lần bạn kiên nhẫn dạy cha mẹ cách mở Zalo, gửi ảnh hay đọc báo điện tử là một lần bạn trao cho họ cơ hội sống gần hơn với thế giới. Và biết đâu, chính họ sẽ là người gửi tin nhắn cho bạn trước: “Tối nay má gọi video nha!”
