Trong thời đại mà chỉ một cú chạm tay có thể gọi video xuyên quốc gia, đặt khám bệnh, hay thanh toán hóa đơn trong tích tắc, nhiều người cao tuổi vẫn đang loay hoay giữa vô vàn biểu tượng, thao tác và những từ ngữ “toàn tiếng lạ”.
Nhưng điều đó không có nghĩa họ không thể học. Chỉ cần được hướng dẫn đúng cách, người già hoàn toàn có thể bước vào thế giới số một cách tự tin và an toàn không còn lo sợ bị “bỏ lại phía sau”.
Người cao tuổi đang "Loay Hoay" trong thời đại số
Người Già Không Còn Là “Người Ngoài Cuộc” Trong Kỷ Nguyên Số?
Khi được hướng dẫn đúng cách, người lớn tuổi có thể làm chủ công nghệ:
Chúng ta thường nghĩ rằng công nghệ là cuộc chơi của giới trẻ, nhưng thực tế cho thấy: khi được tiếp cận phù hợp, người già hoàn toàn có thể sử dụng smartphone, gọi video, đọc báo online hay thậm chí mua hàng và đặt khám bệnh từ xa.
Tại lớp học “Công dân số bạc” ở quận Tân Phú (TP.HCM), cô Ba (68 tuổi) đã có thể gọi video cho cháu nội ở nước ngoài mỗi tối, còn chú Sáu (70 tuổi) khoe: “Tui biết đặt thuốc bổ gan trên mạng rồi nha!”
Hành trình hòa nhập số của người cao tuổi bắt đầu từ những kỹ năng nhỏ nhưng thiết thực chính là nội dung bài viết dưới đây.
5 Kỹ Năng Cốt Lõi Giúp Người Già Tự Tin Trong Cuộc Sống Số
1. Sử dụng thành thạo smartphone và thiết bị thông minh
1.1 Làm chủ thao tác cơ bản:
Tại buổi học đầu tiên, bà Tư (73 tuổi) phải mất hơn 5 phút chỉ để mở khóa điện thoại, vì không biết phải “vuốt lên”. Với người cao tuổi, điều tưởng chừng đơn giản như mở/đóng máy, sạc pin hay cài một ứng dụng cũng cần sự kiên nhẫn hướng dẫn từng bước.
Một số thao tác quan trọng:
Mở – tắt máy, cắm sạc an toàn
Điều chỉnh âm lượng, độ sáng phù hợp với mắt
Cài ứng dụng cần thiết: Zalo, YouTube, Google Maps...
1.2 Làm quen giao diện cảm ứng:
Cách vuốt – chạm – nhấn đúng: không giữ quá lâu, không chạm hai lần
Nhận biết biểu tượng cơ bản: hình điện thoại là gọi, camera là chụp hình…
Tránh nhầm lẫn: nhiều học viên gõ mãi mà không thấy chữ, hóa ra chưa bấm vào ô nhập
Giáo viên hướng dẫn các cụ kỹ năng "Công Nghệ Số"
2. Nhắn tin và gọi video là Cầu nối yêu thương thời hiện đại
Ở lớp học, thầy giáo thường bắt đầu bằng việc dạy gọi video Zalo cho người thân. Sau khi bà Nhàn (66 tuổi) gọi được cho con gái đang đi công tác Đà Nẵng, bà rưng rưng: “Thấy mặt con, nghe nó nói... tự nhiên cảm giác như nó đang ở nhà vậy!”
Các kỹ năng cần thiết:
Nhắn tin bằng giọng nói (dễ hơn so với gõ phím)
Gọi video qua Zalo, Messenger hoặc Viber
Chia sẻ ảnh/video cho người thân
3. Sử dụng các ứng dụng di chuyển công nghệ , mua hàng online cho cuộc sống tiện lợi và chủ động hơn
3.1 Ứng dụng đặt xe công nghệ:
Trong thời đại số phát triển mạnh mẽ, thì các dịch vụ "Xe Ôm" truyền thống dần đang bị thay thế bởi những công ty xe công nghệ. Với sự thuận tiện và được tích hợp toàn diện trên 1 ứng dụng, ông bà có thể đặt xe, đặt đồ ăn, giao hàng vô cùng thuận tiện.
Học viên tại lớp được hướng dẫn cách dùng:
Cách đặt xe công nghệ trên nền tảng Grab, Be, Xanh SM
Hướng dẫn các thiết lập địa chỉ tại điểm đón và đến
Hướng dẫn cách đặt đồ ăn, đồ uống trên ứng dụng giao đến tận nhà
3.2 Ứng dụng mua hàng Online:
Tiki, Shopee: tìm sản phẩm, đọc đánh giá, đặt mua và thanh toán qua ví điện tử hoặc tiền mặt khi nhận hàng
Người cao tuổi mua "Hàng Online" trên các ứng dụng
4. Bảo vệ thông tin cá nhân và tài khoản trên mạng
Người cao tuổi là đối tượng dễ bị lộ thông tin hoặc bị lừa nếu không được trang bị kiến thức về an toàn mạng.
Biết về các nguyên tắc bảo vệ bản thân không gian mạng qua các phương thức bảo mật:
Bảo mật hai lớp bằng xác thực mã OTP và mã xác thực được gửi qua số điện thoại
Đặt mật khẩu mạnh: có chữ hoa, số, ký tự đặc biệt
Chỉ cài ứng dụng từ CH Play hoặc App Store, không bấm vào quảng cáo lạ
Tại lớp học, khi được hỏi “Website nào đáng tin?”, cô giáo ví dụ luôn: “Trang nào có dấu ổ khóa, có đuôi .vn hoặc .gov mới an toàn. Còn thấy chữ viết sai chính tả nhiều là nên nghi ngờ!”
5. Nhận biết và tránh các hình thức lừa đảo phổ biến:
Luyện kỹ năng phát hiện nguy cơ:
Tin nhắn như: “Bạn đã trúng thưởng xe máy, vui lòng cung cấp số tài khoản” là giả
Cuộc gọi báo “con đang cấp cứu, cần tiền gấp” thường dàn dựng
Liên kết yêu cầu bấm vào để “xác minh danh tính” có thể chứa mã độc
Gia Đình Và Cộng Đồng chính là Bệ Đỡ Quan Trọng Cho Sự Hòa Nhập Công Nghệ
Không ai học một mình, đặc biệt là khi lớn tuổi
Gia đình chính là người thầy đầu tiên. Một buổi tối hướng dẫn cha mẹ gọi video, hay 10 phút mỗi ngày giải thích ứng dụng mới có thể giúp người lớn tuổi vượt qua nỗi sợ vô hình mang tên “công nghệ”.
Cộng đồng cũng đóng vai trò quan trọng:
Các lớp học miễn phí tại trung tâm văn hóa, phường xã
Dự án tình nguyện “Người trẻ dạy người già” tại các trường đại học
Tổ chức các buổi chia sẻ, giải thích bằng ngôn ngữ đơn giản
Người già không chỉ có quyền tiếp cận công nghệ, mà còn có quyền sử dụng nó để sống độc lập, kết nối và hạnh phúc. Khi chúng ta đầu tư vào việc dạy người cao tuổi những kỹ năng cơ bản, nghĩa là chúng ta đang trả lại cho họ quyền được chủ động trong một thế giới đang chuyển động không ngừng.
