1. Mục tiêu của Khung kỹ năng số cơ bản
Khung kỹ năng số cơ bản được xây dựng với mục tiêu giúp mọi người dân có thể tiếp cận, làm chủ công nghệ số một cách an toàn và hiệu quả. Đặc biệt tập trung vào nhóm người yếu thế về công nghệ như người cao tuổi, nông dân, lao động phổ thông, người dân nông thôn, vùng sâu vùng xa.
Các mục tiêu cụ thể bao gồm:
Trang bị năng lực sử dụng thiết bị số và ứng dụng thiết yếu trong đời sống
Hướng dẫn người dân tham gia môi trường số một cách chủ động, có nhận thức bảo mật và an toàn
Tạo tiền đề cho việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ xã hội, tài chính số, thương mại điện tử
Thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, bao trùm và bền vững
2. Các nhóm kỹ năng chính trong Khung phiên bản 1.0
Khung kỹ năng số cơ bản phiên bản 1.0 chia thành 2 nhóm kỹ năng cốt lõi:
a. Nhóm kỹ năng sử dụng thiết bị số
Làm quen và thao tác cơ bản với điện thoại thông minh, máy tính bảng
Kết nối mạng Internet, Wi-Fi, dữ liệu di động
Nhận biết lỗi đơn giản và sử dụng tính năng hỗ trợ người dùng
TT | Nhóm kỹ năng | Kỹ năng | Mô tả |
0 | Sử dụng thiết bị và phần mềm trên thiết bị | 0.1. Sử dụng thiết bị | Nhận diện, phân biệt thiết bị và làm quen với các thành phần cơ bản của thiết bị Tìm hiểu và làm quen với một số các tính năng của một số phần mềm, ứng dụng chạy trên thiết bị. |
0.2. Sử dụng phần mềm trên thiết bị | Nhận biết các biểu tượng trên thiết bị. Tìm hiểu và làm quen với một số tính năng của các phần mềm, ứng dụng phổ biến chạy trên thiết bị. Cách cài đặt, cập nhật và quản lý các ứng dụng phần mềm trên các thiết bị |
b. Nhóm kỹ năng sử dụng ứng dụng và dịch vụ số
Tra cứu thông tin trên trình duyệt
Cài đặt và sử dụng các ứng dụng phổ biến như gọi video, Zalo, YouTube, bản đồ
Tạo tài khoản, quản lý mật khẩu, xác thực định danh số
Sử dụng dịch vụ công trực tuyến, khám bệnh từ xa, mua sắm – thanh toán không dùng tiền mặt
Nhận diện lừa đảo, bảo vệ dữ liệu cá nhân
TT | Nhóm kỹ năng | Kỹ năng | Mô tả |
1 | Kỹ năng tìm kiếm, khai thác thông tin trên môi trường Internet | 1.1. Tìm kiếm, chọn lọc thông tin trên Internet | Hiểu mục đích tìm kiếm và biết một số công cụ đơn giản để tìm kiếm Làm quen với cách thức để truy cập tới dữ liệu, thông tin nội dung cần tìm kiếm Biết cách xây dựng chiến lược tìm kiếm |
1.2. Đánh giá dữ liệu, thông tin và nội dung trên môi trường Internet | Phân tích, so sánh, đánh giá mức độ tin cậy và tính xác thực của nguồn dữ liệu | ||
1.3. Quản lý dữ liệu, thông tin và nội dung | Biết cách sắp xếp, lưu trữ, truy xuất dữ liệu một cách đơn giản, có hệ thống. | ||
2 | Kỹ năng giao tiếp và phối hợp sử dụng công nghệ số | 2.1. Giao tiếp trên Internet | Làm quen với một số ứng dụng đơn giản, phổ biến trong giao tiếp |
2.2. Chia sẻ thông tin trên Internet | Chia sẻ dữ liệu, thông tin và nội dung bằng cách sử dụng các ứng dụng, công nghệ đơn giản, phù hợp. Nắm được một số nguyên tắc cơ bản khi trích dẫn, sử dụng thông tin, tài liệu của người khác, cơ quan, tổ chức khác | ||
2.3. Trở thành công dân số | Làm quen với một số ứng dụng phù hợp và đơn giản để tự trao quyền cho bản thân và tham gia vào các hoạt động xã hội số với vai trò là một người dân | ||
2.4. Phối hợp, cộng tác qua công nghệ số | Lựa chọn, sử dụng công cụ và công nghệ số đơn giản để cộng tác, cùng nhau xây dựng, sáng tạo thông tin, tri thức | ||
2.5. Quy tắc ứng xử trên Internet | Nắm được các chuẩn mực hành vi và biết cách hành xử khi sử dụng các công nghệ số và tham gia tương tác trên Internet Điều chỉnh chiến lược giao tiếp phù hợp với từng đối tượng cụ thể Hiểu về sự đa dạng văn hóa và đa dạng thế hệ trên môi trường số | ||
2.6. Quản lý danh tính số | Tạo và quản lý một hoặc nhiều danh tính số Biết cách đơn giản để bảo vệ danh tiếng cá nhân trên Internet Nhận biết dữ liệu được tạo ra qua việc sử dụng các công cụ số, môi trường số hay các dịch vụ số. | ||
3 | Kỹ năng sáng tạo nội dung trên thiết bị, trên môi trường Internet | 3.1. Phát triển nội dung trên thiết bị, trên môi trường Internet | Tạo nội dung ở các định dạng đơn giản Biết cách thể hiện bản thân nhờ sử dụng các công cụ, ứng dụng số đơn giản |
3.2. Tích hợp và tạo mới nội dung số | Chỉnh sửa, nâng cấp và kết hợp các thông tin, nội dung với vốn tri thức hiện có để tạo ra nội dung và kiến thức mới, nguyên bản có liên quan | ||
3.3. Bản quyền và giấy phép | Hiểu cách áp dụng bản quyền và giấy phép liên quan đến dữ liệu, thông tin và nội dung trên môi trường internet | ||
3.4. Lập trình | Thiết lập các chỉ dẫn đơn giản, dễ hiểu cho hệ thống máy tính để giải quyết một vấn đề nhất định hoặc thực hiện một nhiệm vụ cụ thể | ||
4 | Kỹ năng an toàn thông tin | 4.1. Bảo vệ thiết bị | Biết về các rủi ro, nguy cơ mất an toàn thông tin đối với thiết bị phổ biến Nhận biết các dấu hiệu thiết bị bị nhiễm virus, tấn công mạng Biết cách đơn giản để bảo vệ thiết bị và các nội dung, thông tin trên thiết bị (máy tính, thiết bị di động, thiết bị thông minh, thiết bị lưu trữ...) Lựa chọn cách thức đơn giản để bảo đảm an toàn thông tin khi sử dụng thiết bị hoặc khi kết nối, sử dụng mạng không dây Nhận diện các cách đơn giản để bảo vệ thông tin cá nhân |
4.2. Bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư | Lựa chọn cách thức đơn giản để bảo vệ dữ liệu cá nhân và quyền riêng tư trên Internet (như thiết lập, quản lý, sử dụng mật khẩu an toàn...) Lựa chọn các cách đơn giản để sử dụng và chia sẻ thông tin định danh cá nhân, biết cách bảo vệ bản thân và người khác khỏi các rủi ro, thiệt hại Hiểu về "Chính sách quyền riêng tư" của các bên liên quan về các dịch vụ số đang được cung cấp. Hiểu biết và có khả năng bảo vệ dữ liệu cá nhân, bảo đảm an toàn thông tin khi sử dụng các dịch vụ số (như thanh toán số, thư điện tử, mạng xã hội...). Bảo vệ, sao lưu, phục hồi dữ liệu | ||
4.3. Bảo vệ sức khỏe thể chất và sức khỏe tinh thần | Tránh các rủi ro về sức khỏe và mối đe dọa đến tinh thần và thể chất trong quá trình sử dụng công nghệ số (như có khả năng nhận diện và phòng tránh tấn công phi kỹ thuật...). Bảo vệ bản thân và người khác khỏi những nguy cơ trong môi trường kỹ thuật số (ví dụ: bắt nạt trên mạng, lừa đảo trên mạng...). Nhận thức tác động của công nghệ số đối với phúc lợi và hòa nhập xã hội. | ||
4.4. Bảo vệ môi trường | Nhận thức về ảnh hưởng của công nghệ số và tác động của chúng với môi trường. | ||
5 | Kỹ năng giải quyết vấn đề | 5.1. Giải quyết vấn đề kỹ thuật | Nhận diện được các vấn đề kỹ thuật khi vận hành thiết bị và sử dụng môi trường số. Biết áp dụng các cách đơn giản để giải quyết. |
5.2. Xác định nhu cầu và khả năng đáp ứng công nghệ | Hiểu nhu cầu về vấn đề cần giải quyết. Lựa chọn sử dụng các công cụ kỹ thuật số và các giải pháp công nghệ tiềm năng để giải quyết vấn đề. Điều chỉnh và tùy biến môi trường kỹ thuật số theo nhu cầu cá nhân. | ||
5.3. Sáng tạo nhờ sử dụng công nghệ số | Sử dụng các công cụ số để khởi tạo nội dung, tri thức và đổi mới sản phẩm, quy trình. Tham gia theo danh nghĩa cá nhân hoặc theo hình thức nhóm vào quy trình xử lý đơn giản để hiểu và giải quyết các vấn đề | ||
5.4. Xác định khoảng cách về năng lực số | Nhận diện được các năng lực số, kỹ năng số của bản thân cần được cải thiện Tự tìm cơ hội phát triển bản thân và cập nhật xu hướng công nghệ, xu hướng an toàn thông tin |
3. Đẩy mạnh phổ cập kỹ năng số qua các mô hình cộng đồng
Để khung kỹ năng số được lan tỏa hiệu quả, Bộ TT&TT khuyến khích các địa phương phối hợp với:
Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ, Đoàn Thanh niên, Hội Người cao tuổi
Các trường học, trung tâm văn hóa cộng đồng, thư viện
Doanh nghiệp công nghệ, tổ chức xã hội, hợp tác xã
Những mô hình học tập cộng đồng với phương châm “Cầm tay chỉ việc”, học qua trải nghiệm thực tế đang chứng minh tính hiệu quả tại nhiều địa phương. Việc tận dụng nguồn lực tại chỗ, đội ngũ tình nguyện viên trẻ và sự vào cuộc của chính quyền địa phương là yếu tố then chốt trong phổ cập kỹ năng số cho mọi người dân.
4. Công Dân Số Bạc – Lan tỏa kỹ năng số cho người cao tuổi
Hưởng ứng Phong trào Bình dân học vụ số và Khung kỹ năng số cơ bản, dự án Công Dân Số Bạc là một sáng kiến nổi bật đang được triển khai tại TP.HCM.
Với sứ mệnh “giúp người cao tuổi sống chủ động, kết nối và an toàn trong thời đại số”, Công Dân Số Bạc tổ chức các lớp học kỹ năng số miễn phí với nội dung thực tiễn:
Làm quen điện thoại thông minh, kết nối Wi-Fi
Sử dụng Zalo, YouTube, bản đồ, gọi xe, thanh toán không tiền mặt
Cài đặt và sử dụng VNeID, định danh điện tử
Thực hành bảo mật, nhận diện lừa đảo công nghệ
Lớp học diễn ra tại các chung cư, nhà văn hóa, trung tâm cộng đồng với sự tham gia của giảng viên, tình nguyện viên trẻ từ thế hệ 8X – 9X – GenZ. Dự án đã góp phần đưa kỹ năng số đến gần hơn với nhóm đối tượng thường bị "bỏ lại phía sau" trong tiến trình chuyển đổi số.
📌 Đăng ký tham gia lớp học kỹ năng số dành cho người cao tuổi tại đây
