TP.HCM – Trong những căn nhà yên tĩnh giữa đô thị đông đúc, không ít người cao tuổi đang âm thầm sống cùng nỗi cô đơn kéo dài. Khi con cháu bận rộn mưu sinh, khoảng cách thế hệ, công nghệ và không gian ngày càng đẩy họ ra xa khỏi các tương tác xã hội thường nhật. Nhưng giữa bức tranh ấy, công nghệ – thứ từng được coi là rào cản – lại đang dần trở thành chiếc cầu nối, giúp người già xích lại gần hơn với thế giới.
Người cao tuổi và "bệnh thầm lặng" mang tên cô đơn
Theo kết quả khảo sát năm 2024 của Viện Dân số và Các vấn đề xã hội, gần 60% người cao tuổi tại các đô thị lớn cảm thấy cô đơn ít nhất một lần mỗi tuần. Nhiều người sống một mình, ít có điều kiện ra ngoài, càng ít cơ hội trò chuyện cùng bạn bè hay hàng xóm.
Cô đơn ở người lớn tuổi không chỉ là cảm xúc thoáng qua, mà là nguy cơ gây suy giảm trí nhớ, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm và hàng loạt vấn đề sức khỏe khác. Đáng nói, phần lớn người cao tuổi không tự nhận ra mình đang bị ảnh hưởng, trong khi con cháu – vì khoảng cách thế hệ và công nghệ – cũng chưa có giải pháp hiệu quả để đồng hành.
Ảnh internet: Người cao tuổi dần bị bỏ rơi trong thời hiện đại
Công nghệ – từ khoảng cách trở thành cầu nối yêu thương
Thực tế cho thấy, những chiếc điện thoại thông minh, máy tính bảng hay ứng dụng trò chuyện không còn là “lãnh địa” của giới trẻ. Nhiều người già giờ đây đã biết nhắn tin qua Zalo, gọi video bằng Facebook Messenger, theo dõi YouTube để học nấu ăn, dưỡng sinh, hoặc đơn giản là xem lại những đoạn phim xưa.
Tại một lớp học công nghệ miễn phí dành cho người cao tuổi ở quận Bình Thạnh, TP.HCM, cô Nguyễn Thị Hương, 70 tuổi, chia sẻ: “Tôi từng rất sợ điện thoại cảm ứng, toàn nhờ cháu bấm giúp. Sau khi đi học, tôi biết gọi video, gửi hình, tham gia nhóm bạn cũ. Cuộc sống vui hơn hẳn.”
Ảnh internet: Người cao tuổi sử dụng công nghệ là câu nối với con cháu trong gia đình
Những mô hình hiệu quả giúp người cao tuổi tiếp cận công nghệ
Nhiều địa phương tại TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng đang triển khai lớp học công nghệ dành riêng cho người lớn tuổi – nơi họ được hướng dẫn từ cách mở khóa điện thoại, cài đặt ứng dụng, đến cách nhận biết tin giả, lừa đảo công nghệ.
Ngoài lớp học, một số khu phố còn thành lập các Câu lạc bộ công nghệ người cao tuổi, nơi các bác có thể gặp gỡ định kỳ để chia sẻ kinh nghiệm sử dụng điện thoại, cùng nhau học hỏi và kết nối.
Các mô hình hoạt động tiêu biểu của Công Dân Số Bạc (CDSB)
Là một doanh nghiệp xã hội tiên phong trong lĩnh vực chuyển đổi số cho người cao tuổi, Công Dân Số Bạc (CDSB) đã xây dựng nhiều mô hình học tập và hỗ trợ thực tế, thân thiện và dễ tiếp cận, giúp người lớn tuổi tự tin làm chủ công nghệ trong cuộc sống hàng ngày.
Lớp Bình Dân Học Vụ Số
Đây là mô hình đào tạo kỹ năng số phổ cập, lấy cảm hứng từ các lớp học “bình dân học vụ” thời kỳ trước. Mỗi khóa học gồm 6 buổi, được tổ chức trực tiếp tại cộng đồng với đội ngũ giảng viên, trợ giảng, giáo trình dễ hiểu và tài liệu in màu rõ ràng. Người cao tuổi sẽ được học từ căn bản đến thực hành – từ sử dụng điện thoại thông minh, mạng xã hội, đến nhận diện lừa đảo công nghệ và tra cứu dịch vụ công trực tuyến.
Trạm Tech – Cầu nối công nghệ tại cộng đồng
Trạm Tech là các điểm cố định được CDSB triển khai tại thư viện, nhà văn hóa hoặc khu chung cư – nơi người cao tuổi có thể đăng ký lớp học, nhận tư vấn công nghệ và hỗ trợ kỹ thuật cơ bản. Đây là mô hình “một cửa” giúp đưa công nghệ đến gần hơn với người già, vừa trực tiếp, vừa thân thiện, xóa bỏ rào cản công nghệ do thiếu tự tin hoặc không biết bắt đầu từ đâu.
Mạng lưới Tình nguyện viên đồng hành
CDSB xây dựng một đội ngũ tình nguyện viên liên thế hệ – bao gồm cả người trẻ và người cao tuổi đã quen công nghệ – để hỗ trợ cá nhân hóa cho từng học viên. Mô hình này không chỉ giúp người học tiếp thu nhanh hơn mà còn tạo nên kết nối xã hội bền vững giữa các thế hệ trong cộng đồng.
Ảnh internet: Người cao tuổi cảm thấy sức khỏe tốt hơn khi sử dụng công nghệ
Cần sự đồng hành từ gia đình và xã hội
Dù công nghệ có phát triển đến đâu, điều người cao tuổi cần nhất vẫn là sự kiên nhẫn, đồng hành và yêu thương từ con cháu. Một buổi tối cùng bà học dùng Zalo, một cuộc gọi video định kỳ mỗi tuần… chính là liều thuốc hiệu quả nhất để xóa tan cảm giác bị bỏ quên.
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh các chương trình hỗ trợ người lớn tuổi tiếp cận công nghệ thông qua hội người cao tuổi, trung tâm văn hóa phường/xã, hoặc các tổ chức phi lợi nhuận.
Giảm cô đơn cho người cao tuổi với công nghệ không chỉ là một giải pháp tạm thời, mà là hướng đi nhân văn và bền vững trong xây dựng xã hội văn minh, bao trùm. Người lớn tuổi không chỉ cần được chăm sóc về thể chất, mà còn cần được kết nối, sẻ chia và yêu thương – điều mà công nghệ có thể hỗ trợ hiệu quả nếu được sử dụng đúng cách.
