Người cao tuổi giờ đây có thể tự chụp ảnh đăng lên mạng xã hội, sử dụng các ứng dụng thông minh để lĩnh lương hưu, bảo hiểm, giao lưu cùng bạn bè, con cháu qua Zalo hay các trang web chat. Nhờ có mạng xã hội, nhiều người cao tuổi có thêm kênh kết nối, phương thức giải trí, giúp giảm bớt những khoảnh khắc cô đơn.
Với mô hình gia đình phổ biến hiện nay gồm hai thế hệ, người cao tuổi thường ít có cơ hội sống cùng con cháu. Khi nhớ con, nhớ cháu, các cụ có thể tự học cách sử dụng mạng, vào Facebook, gọi điện thoại trực tuyến… Công nghệ thông tin đã biến khoảng cách địa lý trở nên gần gũi hơn, giúp họ vơi đi nỗi cô đơn khi xa con cháu.
“Con cháu ở xa, trước thì cứ phải chờ đến giờ, đến ngày mới được gặp, nay cứ bật máy lên, gọi video call là gặp…” bà Lê Tuyết, ở Hàng Than, Hà Nội, tâm sự.
Nhiều người cao tuổi sử dụng điện thoại thông minh nhưng chưa tận dụng được hết các ứng dụng phổ biến.
Việc sử dụng điện thoại thông minh ngày càng phổ biến ở người cao tuổi. Các nghiên cứu xã hội gần đây cho thấy, mức độ hạnh phúc của người lớn tuổi sử dụng internet cao hơn đáng kể so với những người không sử dụng. Điều này chứng tỏ người cao tuổi có nhiều thời gian và nhu cầu kết nối bạn bè, chia sẻ câu chuyện cuộc sống.
Ngoài việc tiếp nhận thông tin, công nghệ hiện đại còn cung cấp những trang thiết bị hỗ trợ sinh hoạt hàng ngày. Những tiện ích do thế giới số mang lại không chỉ giúp giảm cô đơn mà còn khiến cuộc sống người cao tuổi thú vị và ý nghĩa hơn. Bà Nguyễn Thị Lục, ở Long Biên, Hà Nội, chia sẻ: “Già rồi mà không có điện thoại gọi cho con cháu thì rất nhớ, rồi việc sử dụng bếp từ, lò vi sóng… lúc đầu không biết dùng đâu, con cháu hướng dẫn, giờ mà không sử dụng thì cũng bối rối.”
Ảnh (Internet): Người già sử dụng robot hút bụi để thoải mái hơn trong cuộc sống
Cụ ông Lê Cầm, ở Mễ Trì, Hà Nội, cho biết nhờ công nghệ hiện đại, việc dọn dẹp nhà cửa, hưởng thụ giải trí đã trở nên đơn giản và đỡ tốn sức. Dù sống một mình, ông không cảm thấy vất vả: “Con cháu mua cho hết rồi… Trước đây phải quét nhà, giờ có robot quét, trước nấu cơm nhóm lò mất cả tiếng, giờ chỉ cắm nút nồi cơm điện nên lúc nào cũng có cơm nóng.”
Nhiều người cao tuổi còn tận dụng các ứng dụng thông minh trên điện thoại để lĩnh lương hưu, nhận bảo hiểm, mua bán không dùng tiền mặt, giúp việc quản lý tài chính trở nên an toàn và thuận tiện.
Lợi ích càng nhiều - rủi ro cũng nhiều
Lợi ích của thế giới số với người cao tuổi ngày càng nhiều, giúp họ bớt cô đơn và thu hẹp khoảng cách với các nhóm xã hội khác. Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình – Trưởng khoa Công tác xã hội, Đại học Sư phạm Hà Nội – phân tích: “Thông qua công nghệ số, người cao tuổi có thể giao tiếp với mọi người xung quanh, kết nối, giao lưu và chia sẻ kinh nghiệm sống. Công nghệ cũng giúp cuộc sống người cao tuổi an toàn hơn khi gia đình có thể theo dõi tình trạng sức khỏe và hỗ trợ kịp thời. Ngoài ra, công nghệ số giúp người cao tuổi mua sắm, đăng ký khám chữa bệnh thuận tiện hơn, từ đó tiếp cận tốt hơn với môi trường sống hiện đại và rút ngắn khoảng cách với giới trẻ.”
Ảnh: Người cao tuổi học cách chụp ảnh selfie ở một lớp học Kỹ năng số cơ bản do "Công Dân Số Bạc" tổ chức
Tuy nhiên, do đặc thù sức khỏe, người cao tuổi thường tiếp cận kỹ năng số chậm hơn so với giới trẻ. Văn hóa Việt Nam với sự quan tâm, chia sẻ của gia đình cũng khiến việc dùng công nghệ số của người già không phổ biến như giới trẻ. Họ sử dụng mạng xã hội rất khác, không bị cuốn vào “nghiện” hay “sống ảo”. Nhiều người cao tuổi còn đăng tải những nội dung bổ ích như rèn luyện sức khỏe, nghệ thuật, xây dựng phong cách thời trang, mang lại nhiều trải nghiệm mới mẻ và niềm vui cho bản thân và cộng đồng.
Bên cạnh đó, người cao tuổi cũng cần thận trọng trước các nguy cơ tội phạm mạng. Bộ Công an đã khuyến cáo người cao tuổi nên cảnh giác với thủ đoạn lừa đảo trên mạng, tránh kết bạn với người lạ, không cung cấp thông tin cá nhân hay chuyển tiền qua mạng để bảo vệ bản thân.
Các chiêu trò lừa đảo trực tuyến như giả mạo ngân hàng, giả danh người thân để vay tiền hoặc các chương trình khuyến mãi giả đang ngày càng tinh vi. Việc rò rỉ thông tin cá nhân khi sử dụng mạng xã hội có thể dẫn đến nguy cơ bị đánh cắp danh tính hoặc tài khoản. Ngoài ra, người cao tuổi dễ bị ảnh hưởng bởi tin giả và thông tin sai lệch, gây hoang mang hoặc đưa ra quyết định không chính xác. Một số người có thể lạm dụng công nghệ, dành quá nhiều thời gian trên mạng, ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và giảm tương tác xã hội thực tế. Để bảo vệ bản thân, người cao tuổi cần nâng cao nhận thức, bảo mật thông tin cá nhân, sử dụng công nghệ có kiểm soát và nhờ sự hỗ trợ từ con cháu để đảm bảo an toàn khi tham gia vào không gian mạng. Công nghệ là một công cụ mạnh mẽ, nhưng để thực sự phục vụ người cao tuổi một cách tích cực, cần có sự hướng dẫn và giáo dục phù hợp.
Thế giới số đang trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống người cao tuổi Việt Nam, giúp họ giữ liên lạc, nâng cao chất lượng cuộc sống và cảm nhận được sự kết nối thân thiết với gia đình, bạn bè và xã hội.
